Dood van Khaddafi: Tien mythes over de oorlog tegen Libië

Er is daarover al heel wat geschreven. Hier zetten we nog eens de belangrijkste mythes (leugens) op een rij in de hoop dat we bij een volgende gelegenheid tweemaal nadenken vooraleer ten strijde te trekken. We baseren ons daarbij op onverdachte bronnen.

1. Net zoals in Tunesië en Egypte kwam het volk massaal in opstand tegen een autoritaire leider

Libië is Egypte of Tunesië niet. Libië is een stammenmaatschappij. De stammen bepalen nog steeds in grote mate de houding van de bevolking. De meeste en belangrijkste stammen steunden Khaddafi, en dit tot op het einde.

De levensstandaard is in Libië ook veel beter dan in de twee andere landen. Libië staat op de VN-ranglijst van menselijke ontwikkeling (Human Development Index) op de 53ste plaats. Tunesië op de 81ste en Egypte op de 101ste. Het inkomen per hoofd van de bevolking is in Libië bijna driemaal zo groot als in Egypte en meer dan tweemaal dat van Tunesië. Huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg zijn vrij goed georganiseerd en heel wat diensten en basisgoederen zijn spotgoedkoop.

Khaddafi was allesbehalve een democraat, maar genoot in tegenstelling tot beide andere Magreblanden steun van een groot deel van de bevolking. De sociale ontwikkeling zat daar voor veel tussen. In het oosten had hij van oudsher veel minder steun, idem bij de Berberbevolking. Dat had te maken met achteruitstelling van de regio en gebrek aan democratie.

In de jaren negentig had er al eens een belangrijke opstand plaatsgevonden in het oosten. Die werd toen bloedig de kop ingedrukt. Deze keer was er het elan van de Arabische lente en kon de opstand rekenen op buitenlandse militaire inmenging.

Het gegeven van de stammenmaatschappij zal het voor de overgangsraad moeilijk, zoniet onmogelijk maken, om een stabiele regering te vormen en heel het land onder zich te verenigen. [1]

2. Het ging hier net zoals in Tunesië en Egypte om een vreedzame opstand van de bevolking

Het begon op 15 februari met vreedzame betogingen van jongeren en politieke leiders in Benghazi, in het oosten van het land. Een elite-eenheid onder leiding van een zoon van Khaddafi beantwoordde een van die manifestaties met buitensporig en onverantwoord geweld. Daarbij vielen een kleine twintig doden, zowel bij de manifestanten als bij de politie.

Reeds na drie dagen gingen de vreedzame protesten over in een gewapende opstand en kreeg de rebellie het karakter van een burgeroorlog. Een heel ander plaatje dus dan te zien was geweest in Tunesië of Egypte. Van in het begin kon je op TV-beelden rebellen zien met het geweer in aanslag.

De eerste grote gewapende operatie was de aanval op de gevangenis van Benghazi. Van in het begin was het duidelijk dat ze zich organiseerden voor een militair treffen met het leger van Khaddafi. Deze opstand was kennelijk voorbereid. De opstandelingen konden daarbij rekenen op de steun van de veiligheidsdiensten uit de VS, Frankrijk, Groot-Brittannië en andere Arabische landen, die al een hele tijd actief waren in het land.

In het begin waren het leger en de politie totaal verrast. De rebellen slaagden er in enkele dagen tijd in om praktisch het hele oosten van het land te controleren. In die regio liepen heel wat militairen over. Pas na enkele dagen begon het leger van Khaddafi een antwoord te bieden op dit offensief vanuit het oosten. [2]

3. Khaddafi was van plan een genocide te plegen tegen zijn bevolking, bombardeerde zijn eigen volk en verspreidde viagra om massaverkrachtingen te organiseren

De aantijging van ‘genocide’ kwam van Ibrahim Dabbashi, de permanente vertegenwoordiger van Libië bij de VN, die helemaal in het begin overliep. Zijn verwijzing naar genocide was nergens op gebaseerd en wordt door mensenrechtenorganisaties niet au sérieux genomen. De beschuldiging was strategisch wel heel belangrijk omdat een genocide een militaire interventie door of vanuit de VN rechtvaardigt.

De beschuldiging zijn eigen bevolking te bombarderen kwam van Al Jazeera en BBC. Het kon niet bevestigd worden door onafhankelijke bronnen, wat zowel de defensieminister van de VS als de opperbevelhebber van het VS-leger achteraf moesten toegeven.

De letterlijk meest lullige mythe was die van de verspreiding van viagra, verspreid door Al Jazeera. Het bericht werd overgenomen door Hillary Clinton, door de VS-ambassadeur bij de VN en door de hoofdaanklager bij het Internationaal Gerechtshof. Professor Cherif Bassiouni, medeoprichter van het Internationaal Strafhof en werkzaam geweest bij de VN, ging ter plaatse kijken en kon vaststellen dat er slechts sprake was van vier gevallen van verkrachting. [3]

4. Er was buitenlandse tussenkomst nodig om een bloedbad te voorkomen en tot een oplossing te komen

De Afrikaanse Unie heeft bemiddeld en een vreedzame oplossing voorgesteld. Ook de Venezolaanse president Hugo Chávez heeft voorgesteld om te bemiddelen. Het voorstel van de Afrikaanse Unie werd door Khaddafi aanvaard, maar door de NAVO en de rebellen van tafel geveegd.

De overtuiging dat Khaddafi een bloedbad zou aanrichten, was het sleutelargument om tot militair ingrijpen over te gaan. De eerste week van de opstand vielen er 84 doden, langs beide zijden. Dat is (te) veel, maar geen bloedbad. Achteraf is ook gebleken dat Khaddafi bij heroverde steden als Zawiy, Misurata en Ajdabiy geen bloedbad heeft aangericht. Ten slotte is nu duidelijk dat maandenlange oorlog tienduizenden slachtoffers heeft gemaakt. Er is dus veeleer een bloedbad aangericht dan wel vermeden.

De NAVO, aangevoerd door Frankrijk en Groot-Brittannië, koos resoluut voor de militaire aanpak. Volgende redenen hebben daarbij een rol gespeeld: Libië heeft de grootste oliereserves van Afrika. Zowel Europa als de VS willen hun (militaire) greep op het continent versterken nu opkomende groeilanden zoals China meer en meer vaste economische voet beginnen te krijgen op het Afrikaanse continent.

Wellicht zal de VS in het land een militaire basis installeren. Bijkomende redenen zijn de gedaalde populariteit van Sarkozy; militaire lobby’s en operationele legers die baat hebben bij ‘echte’ militaire ‘oefeningen’; het tegenhouden van vluchtelingen. Uiteraard werden deze redenen verzwegen en werd de hele operatie – zoals gewoonlijk – verpakt als een humanitair optreden. [4]

5. Khaddafi zette zwarte huurlingen in om de rebellen te bestrijden

Nog zo’n mythe verspreid door Al Jazeera. Ze werd onderuit gehaald door o.a. Human Right Watch. Maar ondertussen was en is het kwaad geschied.

In Libië werkten tot begin dit jaar zo’n 2,5 miljoen migranten, waaronder veel zwarte Afrikanen. Ook een klein deel van de Libische bevolking is zwart. Vóór de opstand was er geen sprake van discriminatie of ernstige raciale problemen.

Nadat de mythe bij het begin van de opstand werd gelanceerd, sloeg die situatie om en werden zwarten het mikpunt van agressie en doodslag. De rebellen hebben zich in dat verband schuldig gemaakt aan systematische discriminatie en zware schendingen van mensenrechten. Er is o.a. melding gemaakt van een ‘zwart’ dorp waarvan de gehele bevolking ‘verdwenen’ is na de belegering van de rebellen. In de mainstream media werd en wordt deze kwestie nagenoeg volledig verzwegen. [5]

6. Khaddafi werd verdreven door de rebellen. De NAVO zorgde vooral voor luchtdekking zodat er geen burgerslachtoffers zouden vallen

De NAVO heeft het zolang mogelijk geheim gehouden, maar het is uiteindelijk toch uitgekomen dat de militaire operaties in feite gevoerd werden door gespecialiseerde commando’s van Frankrijk en Groot-Brittannië. Ook elite-eenheden van Jordanië en Qatar waar daarbij betrokken. Rebellen werden vooral in de media opgevoerd als cover voor de publieke opinie wereldwijd.

Het is ook zonneklaar dat de NAVO van bij aanvang zich niet gehouden heeft aan de VN-resolutie. Het ging niet om het beschermen van burgerslachtoffers, maar om de val van Khaddafi. Dat is ook met zoveel woorden vrij snel toegegeven door zowat alle politieke leiders van de NAVO-landen.

President Obama ziet de gebruikte methode in Libië als een model voor toekomstige militaire interventies. Bij de klassieke militaire interventies werden ‘eigen’ grondtroepen massaal ingezet. Libië toont dat het ook anders kan. De grondoorlog moet uitbesteed worden aan lokale troepen of bevriende legers uit de regio.

Speciale eigen eenheden kunnen dan tot een minimum beperkt worden en zelfs verborgen gehouden worden voor de publieke opinie. De ‘light’ interventie (‘light-footprint approach’) is m.a.w. te verkiezen boven de massale ontplooiing van buitenlandse troepen onder Bush. Volgens Britse militairen moet de NAVO zich in het vervolg meer toeleggen op het trainen van de lokale of bevriende legers. [6]

7. De rebellen zijn vrijheidstrijders die onze steun verdienen

De Overgangsraad wordt gedomineerd door mensen uit het oosten, islamisten en figuren met een bedenkelijke reputatie. De voorzitter van de Nationale Overgangsraad (NTC) van de rebellen is Mustafa Abdel-Jalil. Hij was voordien minister van Justitie en de rechter bij de terdoodveroordeling van de Bulgaarse verpleegkundigen.

De sterke man van Tripoli is een voormalig kopstuk van de Libische tak van Al Qaeda. Zijn organisatie stond tot voor kort op de lijst van verboden terroristische organisaties. De man onderhield o.a. nauwe contacten met Al-Qaeda-strijders in Irak en meer in het bijzonder met Abu Musab al-Zarqawi, een ander kopstuk van Al-Qaeda, afkomstig uit Jordanië.

Uiteraard kan die overgangsraad vanwege de petroleum op heel wat goodwill rekenen bij de wereldgemeenschap. Maar alvast de Afrikaanse Unie alsook een aantal landen uit Latijns-Amerika erkennen de Overgangsraad niet.

De manier waarop Khaddafi aan zijn einde kwam en waarop de zwarte bevolking wordt behandeld belooft ook al niet veel goeds. [7]

8. Bij de bevrijding van Tripoli brak er massale vreugde uit

Reporters ter plaatse getuigden dat na de inname van Tripoli de lokale bevolking zowat volledig afzijdig bleef en de toekomst angstig afwachtte. The Economist bijvoorbeeld, stelt vast dat Al Jazeera, die van bij het begin is opgetreden als een propaganda verlengstuk van de rebellen, in Benghazi grote massa’s heeft getoond. Maar in Tripoli moesten ze het stellen met ‘close ups van enkele politieke agitators’.

De ‘ernstige’ zender BBC heeft een juichende menigte getoond met vlaggen van … India. De Indiase vlag gelijkt (van ver) op die van Libië. Je moet het gezien hebben om het te geloven. [8]

9. Mede dankzij Al Jazeera kregen we een evenwichtige berichtgeving over de oorlog

In de beginjaren vervulde Al Jazeera een belangrijke rol om het monopolie van de al te pro-westerse pers te doorbreken. Dat was bijvoorbeeld het geval bij de berichtgeving over de invasie in Irak. Maar de laatste tijd is in die houding verandering gekomen. De zender is in bezit van de emir van Qatar, het land dat een prominente rol speelde in de militaire interventie in Libië.

Wiens brood… Het is dan ook geen toeval dat de zender een sleutelrol heeft gespeeld in het winnen van de wereldopinie voor een militaire interventie in Libië. Het verspreide o.a. de mythes dat het Libische leger zijn eigen bevolking bombardeerde, van de op til zijnde ‘genocide’, van het inzetten van zwarte huurlingen door de Libische regering en het gebruik van viagra om massaverkrachtingen mogelijk te maken. De zender verzweeg de belangrijke rol die de speciale grondtroepen van Groot-Brittannië, Frankrijk, Jordanië en … Qatar hebben gespeeld in de verovering van Tripoli.

Het is uitgelekt dat de zender onder zware druk stond van de VS en dat de hoofdredacteur – die ondertussen is opgestapt – daarvoor gezwicht is.

De mainstream berichtgeving in het Westen was al evenmin denderend te noemen. In Irak en Afghanistan werd ‘embedded journalism’ uitgeprobeerd. Daarbij worden journalisten ingekapseld in het bevriende leger en aan de leiband gehouden. Ze kunnen wel nog hun ding doen, zij het in zeer beperkte mate.

In de oorlog in Libië is men nu nog een stap verder gegaan. Daar maakte de NAVO zijn eigen reportages, die de journalisten – thuis – dan naar believen konden gebruiken. Een journalist van Le Nouvel Observateur bracht dit aan het licht.

De NAVO maakte twee soorten reportages, of misschien moeten we veeleer spreken van promotieclips. De ene waren volledig af en klaar om uit te zenden. Bij de andere kon de journalist nog wat commentaar toevoegen en het logo van zijn of haar zender. Uiteraard waren op die clips geen militairen of woordvoerders van de NAVO te zien. De reportages werden gratis ter beschikking gesteld aan de journalisten. [9]

10. Met de val van Khaddafi heeft de NAVO zijn werk volbracht

Twee weken geleden heeft de NAVO zijn mandaat verlengd met 90 dagen. Dat is gebeurd zonder goedkeuring van de VN. De NAVO bleef en blijft ook na de val van Tripoli het luchtruim controleren van Libië. Dat veronderstelt vrije toegang tot de zee- en luchthavens, die feitelijk ingericht zullen worden als militaire bases.

Ze deden en doen dat zogenaamd op vraag van de Overgangsraad. De kans is groot dat de VS een militaire basis wil oprichten op het grondgebied. Daar zouden ze eindelijk het hoofdkwartier van AfriCom (Militair Commando van de VS voor Afrika) kunnen vestigen, dat zich nu in Duitsland bevindt.

Het is ondertussen ook bekend dat de NAVO het nieuw op te richten Libische leger zal trainen en bewapenen.

Tien jaar na de invasie in Afghanistan en acht jaar na die in Irak is het Amerikaanse leger nog altijd ter plaatse en het ziet er niet naar uit dat ze daar snel zullen vertrekken; enkel een troepenvermindering staat op het programma. Een zelfde scenario valt te vrezen voor Libië. [10]

Geïnspireerd en gebaseerd op Forte M., ‘The Top Ten Myths in the War Against Libya’, 31 augustus 2011, http://www.counterpunch.org/2011/08/31/the-top-ten-myths-in-the-war-against-libya/.

Bronnen:

[1] UNDP, Human Development Report 2010, New York 2010, p. 144, 146, 198 en 201; ‘Factbox: Libya's tribal, cultural divisions’, 25 augustus 2011, ‘Libya's toxic tribal divisions are greater than Qaddafi’, 2 maart 2011,http://www.alarabiya.net/views/2011/03/02/139859.html; ‘Factbox: Libya's tribal, cultural divisions’, 25 augustus 2011, http://www.reuters.com/article/2011/08/25/us-libya-tribes-idUSTRE77O43R20110825.

[2] ‘Libyan intelligence documents show ties to CIA’, 9 maart 2011,http://www.usatoday.com/news/world/story/2011-09-03/Libyan-intelligence-documents-show-ties-to-CIA/50250492/1; ‘Libya: Documents show cooperation between CIA and Gaddafi’, 5 september 2011, http://www.globalpost.com/dispatches/globalpost-blogs/the-casbah/libya-documents-show-cooperation-between-cia-and-gaddafi; ‘Torture inquiry to examine UK-Libya intelligence links’, 5 september 2011, http://www.bbc.co.uk/news/uk-14786924; ‘Timeline of the 2011 Libyan civil war’, http://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_the_2011_Libyan_civil_war.

[3] 'Geen bewijzen voor Viagra- en genocideverhalen over Kaddafi', 24 juni 2011,http://www.volkskrant.nl/vk/nl/5444/Buitenland/article/detail/2457071/2011/06/24/Geen-bewijzen-voor-Viagra--en-genocideverhalen-over-Kaddafi.dhtml; ‘Libya protests spread and intensify’, 21 februari 2011, http://english.aljazeera.net/news/africa/2011/02/2011221133557377576.html; ‘Libya protests: Tripoli hit by renewed clashes’, 21 februari 2011, http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-12531637; http://www.defense.gov/transcripts/transcript.aspx?transcriptid=4777; ‘US intel: No evidence of Viagra as weapon in Libya’, 29 april 2011,http://www.msnbc.msn.com/id/42824884/ns/world_news-mideast_n_africa/t/us-intel-no-evidence-viagra-weapon-libya/#.TqBf5rLoed4; ‘Libya rape claims 'hysteria' – investigator’, 10 juni 2011, http://www.heraldsun.com.au/news/breaking-news/libya-rape-claims-hysteria-investigator/story-e6frf7jx-1226072781882; ‘Rape used as weapon of war in Libya and elsewhere - U.N.’, 10 juni 2011,http://uk.reuters.com/article/2011/06/10/uk-un-rape-idUKTRE75947120110610.

[4] ‘84 Dead In Libya Protests In 3 Days: Human Rights Watch’, 18 februari 2011, http://www.huffingtonpost.com/2011/02/18/84-dead-in-libya-protests_n_825466.html; ‘African Union representatives blocked from entering Libya’, 24 maart 2011, http://www.todaysafricannews.com/?p=288; Libyan Rebels Reject African Union Peace Plan, 3 juli 2011, http://www.voanews.com/english/news/africa/Libyan-Rebels-Reject-African-Union-Peace-Plan-124938949.html; ‘Libya: Gaddafi “accepts African Union peace plan”’, 11 april 2011, http://www.channel4.com/news/libya-gaddafi-accepts-african-union-peace-plan; ‘China in Afrika: neokolonialisme of win-winsituatie?’, 20 mei 2011,http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/05/20/china-in-afrika-neokolonialisme-win-winsituatie.

[5] ‘HRW: No mercenaries in eastern Libya’, 2 maart 2011,http://www.rnw.nl/africa/article/hrw-no-mercenaries-eastern-libya-0; ‘Libyan rebels appear to take leaf from Kadafi's playbook’, 24 maart 2011,http://articles.latimes.com/2011/mar/24/world/la-fg-libya-prisoners-20110324; ‘Waves of Disinformation and Confusion Swamp the Truth in Libya’, 23 augustus 2011, http://www.nytimes.com/2011/08/24/world/africa/24fog.html?_r=2&pagewanted=all; ‘Disappeared: Thousands of Libyan Blacks Turn Up Missing in Rebel Offensives’, 13 september 2001, http://news.antiwar.com/2011/09/13/disappeared-thousands-of-libyan-blacks-turn-up-missing-in-rebel-offensives/.

[6] ‘Foreign forces in Libya helping rebel forces advance’, 24 augustus 2011,http://articles.cnn.com/2011-08-24/world/libya.foreign.forces_1_rebel-forces-special-forces-rebel-units?_s=PM:WORLD; Blitz J., ‘Defence: Lessons from Libya’, Financial Times, 31 augustus 2011, p. 7; http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/08/24/wist-je-dat-libi; http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/09/02/wist-je-dat-libi-afghanistan-londen.

[7] ‘From Holy warrior to hero of a revolution: Abdelhakim Belhadj’, 25 augustus 2011, http://www.asharq-e.com/news.asp?section=1&id=26357; http://www.reporteconfidencial.info/noticia/28234/los-rebeldes-ponen-al-mando-de-tripoli-a-un-ex-jefe-de-al-qaida/; 31 augustus 2011; Financial Times, 6 september 2011, p. 5; http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/08/24/wist-je-dat-libi; African Union: Libya Rebels Won't Be Recognized At This Time, 26 augustus 2011,http://www.huffingtonpost.com/2011/08/26/african-union-libya-rebels-government_n_938011.html.

[8] ‘There were no mass prayers of thanks in Green Square. The Qatari TV station, Al Jazeera, which has acted for much of the uprising as the rebels’ propaganda arm, had shown huge crowds in Benghazi. In Tripoli it made do with close-ups of single flag-wavers.’ The Economist, 27 augustus 2011, p. 17; ‘BBC Fakes Tripoli Video’, 25 augustus, http://www.indymedia.ie/article/100404;http://www.youtube.com/watch?v=R_-lzI8I0_0; ‘Information War Rages Over Libya’, 22 augustus, http://www.theepochtimes.com/n2/world/information-war-rages-over-libya-60658.html.

[9] http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/09/26/wist-je-dat-geloofwaardigheid-van-al-jazeera-navo-als-persagentschap-terreurnetw; ‘Video. Le Tripoli merveilleux de l'Otan’, 14 september 2011, http://tempsreel.nouvelobs.com/actualite/monde/20110914.OBS0339/video-le-tripoli-merveilleux-de-l-otan.html; “Media Manipulation: “NATO in a hurry to wrap up war in Libya”’, 28 augustus 2011, ‘Massagraf Libie blijkt westerse propaganda: Kamelenbotten (video)’, 30 september 2011, http://dutchamazingnewsblog.wordpress.com/tag/massagraf-libie-blijkt-westerse-propaganda-kamelenbotten-video/; ‘Libye: Manipulation des médias dans le conflit libyen’, 23 augustus 2011,http://www.alterinfo.net/notes/Libye-Manipulation-des-medias-dans-le-conflit-libyen_b3216307.html.

[10] Dinucci M., ‘Il futuro della Libia secondo i piani della Nato’, 6 september 2011, http://coriintempesta.altervista.org/blog/il-futuro-della-libia-secondo-i-piani-della-nato/; ‘NATO to stay in Libya’, 23 september 2011,http://english.ruvr.ru/2011/09/23/56617171.html; ‘Towards a Lengthy War Scenario? NATO To Stay In Libya For A Long Time’, 23 september 2011,http://www.globalresearch.ca/index.php?context=va&aid=26736.