Het Stanford Gevangenis Experiment
Het Stanfort Prison Experiment was een revolutionair psychologisch experiment dat in 1971 werd opgezet door de sociaal psycholoog Philip Zimbardo van de gerenommeerde Stanford University in Californië. Voor dit Prison Experiment werden eerst 70 studenten aangetrokken, die werden getest op psychische stabiliteit, goede gezondheid en de afwezigheid van een crimineel verleden. De 24 als beste gekeurde studenten werd daarna willekeurig in twee groepen opgesplitst: een groep gevangenen en een groep bewakers. Daartoe was in de kelders kelders van de universiteit een namaak-gevangenis gebouwd. Het experiment zou twee weken duren. De studenten begonnen zich echter vrijwel onmiddellijk te gedragen als echte gevangenen en bewakers. De bewakers maakten daarbij misbruik van hun macht en werden sadistisch, de gevangenen verzetten zich aanvankelijk wel, maar al snel gaven ze zich gewonnen en werden ze onderdanig.
Reeds na 6 dagen werd het experiment stop gezet, omdat Christina Maslach, een psychologiestudente die interviews afnam in de ‘gevangenis’, kritiek had op de mensonterende situatie die was ontstaan. Van de vijftig buitenstaanders die de gevangenis van binnen hadden gezien, was zij de enige die vraagtekens zette bij de moraal van dit experiment. Op zijn website trekt Zimbardo nu parallellen met de Abu Graib gevangenis, maar het experiment zegt in feite iets over de moraal in iedere gevangenis. Het is een klassiek voorbeeld van de kracht van de sociale situatie.
Op dit experiment is een Duitse film speelfilm gebaseerd: Das Experiment. In die fictieve film wordt het Stanford Experiment niet na enige dagen afgebroken, maar voortgezet, hetgeen leidt tot een extreme situatie waarin zelfs doden vallen. Tot slot wordt de professor aangeklaagd wegens moord of dood door schuld.
Een ander klassiek geworden experiment, is het experiment van Milgram uit 1963, waarin iemand zogenaamd gestraft moet worden met elektrische schokken als hij een eenvoudige leertaak niet goed volbrengt. Deze persoon zit in een andere kamer en de schokken zijn niet echt, maar de proefpersoon weet dat niet. De meeste proefpersonen bleken bereid om de “leerling” schokken toe te dienen die dodelijk kunnen zijn, wanneer de proefleider daarop aandrong en de verantwoordelijkheid voor de gevolgen op zich nam.
De volgende documentaire gaat over het Stanford Experiment en wat dit ons kan leren: door de omstandigheden in een gevangenis zal vrijwel iedere bewaker veranderen in een sadist, terwijl de meeste gevangenen veranderen in slaafse zombies.
Stanford Prison Experiment duurt 29 minuten.
Bekijk deze video op Google Video.
In een echte gevangenis wordt het experiment niet na zes dagen afgebroken, sommige mensen zitten er jarenlange straffen uit, andere zijn hun hele leven al bewaker. De volgende documentaire gaat over de situatie in een Amerikaanse gevangenis. Hoewel de faciliteiten voor de gevangenen op het eerste gezicht redelijk lijken, blijken de bewakers zich zeer sadistisch te gedragen en de gevangenen zijn machteloos om zich daartegen te verzetten. Net als in de Duitse speelfilm, vallen er doden en de nabestaanden klagen de gevangenis aan wegens moord of dood door schuld. In de Poolse gevangenis waar Robert Hörchner zat, is de situatie nog erger. Niet alleen blijken de cipiers bloedige sadisten, maar als een gevangene aan een van hen vraagt om 100 zloty op de gevangenisrekening te storten, dan denk deze dat hij een fles wodka wil kopen. Gevangenen en bewakers vormen twee groepen, zonder enig begrip voor elkaars situatie. We kunnen hier gerust spreken van een algemeen en inherent menselijk gevangenis-syndroom.
Torture: America’s Brutal Prisons duurt 50 minuten.
Voor de omstandigheden in een Poolse gevangenis wijs ik nogmaals op een Poolse speelfilm. Deze gaat over een man die ten onrechte wordt beschuldigd van het verkrachten van een kind. In voorarrest ontwikkelt deze vriendelijke man zich in twee jaar tijd tot iemand die samen met zijn celgenoten een collectieve moord pleegt. Hoewel de Poolse dialogen niet ondertiteld zijn, is de benauwde stank van de cel in de film zichtbaar. Er zitten 8 mannen, er staan 4 stapelbedden, een tafel en wat krukjes, in de hoek staat een WC met een gordijn er voor. Volgens Hörchner zijn de omstandigheden in de cel in de film geflatteerd. Men moet zich voorstellen dat in deze benauwde ruimte ook nog alle was op de hand wordt gedaan in een plastic teiltje onder een koud waterkraan en dat de was daarna tussen de bedden te drogen hangt. Er is geen ventilatie en sommige celgenoten hebben de hygiëne al lang opgegeven. In de cel van Hörchner heerste schurft en een van zijn celgenoten was een psychopathische moordenaar.
Symetria duurt een uur en 36 minuten.
[...] UPDATE NEDERLANDSE VERSIE met dank aan Bou Lees de volledige reportage op Boublog [...]