Topbankiers moeten onder elkaar een beroepseed afleggen want anders mogen ze niet in de bancaire branche werken. Via deze belofte moeten ze blijk geven van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Dat is de strekking van een recent wetsvoorstel van de Tweede Kamerfracties van het CDA en de VVD.

Maar volstaat dit initiatief het morele besef van de bankiers te versterken? En om een prangende vraag van ex-Robeco-topman George Möller te citeren uit zijn onlangs verschenen boek 'Waardenloos' over de falende ethiek in de financiële sector: 'Als je niet weet wat goed en fout is, hoe kun je dan een volgende crisis voorkomen?'

Journalist Marike Stellinga van NRC Handelsblad maakte een rondje langs betrokkenen en deskundigen en dat leert dat het geweten van de bankiers wel wat ondersteuning kan gebruiken. De bancaire wereld volgt de discussie ondertussen met argusogen.

'Te vrijblijvend'
'Er wordt veel gepraat over een cultuurverandering bij de banken, maar ik zie niks', zo tekent NRC op uit de mond van CDA-Kamerlid Eddy van Hijum, die een bancaire beroepseed niet ver genoeg vindt gaan. 'Ik vrees dat het te vrijblijvend wordt.'

Vandaar dat Van Hijum deze week in de Tweede Kamer heeft voorgesteld om financieel tuchtrecht in te voeren. Bankiers zouden elkaar dan kunnen toetsen aan de nieuwe beroepseed via een tuchtcollege, samengesteld vanuit de financiële sector zelf. '

Eddy van Hijum, Tweede Kamerlid van het CDA

Verder onderzoeken

De Tweede Kamer heeft welwillend gereageerd op de plannen van christen-democraat van Hijum. Diens partijgenoot en demissionair Minister Van Financiën Jan Kees De Jager (CDA, Financiën) gaat het voorstel verder onderzoeken.

Oud-bankier en gewezen Robeco-topman George Möller is in elk geval voorstander van invoering van tuchtrecht van bankiers. Hetzelfde geldt voor de Autoriteit Financiële Markten (AFM) die (gedrags)toezicht houdt op de financiële sector.

Een tuchtrechtelijk college voor bankiers ziet Edgar du Perron, UvA-hoogleraar privaatrecht, helemaal zitten. Du Perron heeft zijn sporen verdiend in de de financiële sector: hij zat in de commissie die het faillissement van DSB onderzocht (waarbij de falende bankier Gerrit Zalm overigens de dans ontsprong). Daarnaast evalueerde hij het Nederlandse toezicht jegens het geflopte IJslande bankenavontuur met Icesave.

Huidige beroepseed te losjes geformuleerd
Du huidige bancaire beroepseed is te losjes geformuleerd in de ogen van Du Perron. Volgens de jurist kan het tuchtrecht niks met zo'n belofte, die stelt dat bankiers de belangen van de klant en de maatschappij voorop moeten stellen. Ook relevant zijn vragen: om welke soort bankier gaat het? Een beleggingsadviseur of een handelaar in de dealingroom, een bedenker van nieuwe bancaire producten? Voor elk soort bankier zou dan een aparte beroepseed moeten komen, benadrukt Du Perron. En als er dan toch een tuchtrecht uit de grond wordt gestampt voor de bancaire sector, waarom dan voor verzekeraars en tussenpersonen?, zo vraagt de hoogleraar zich af.

Hoogleraar privaatrecht Du Perron is vóór financieel tuchtrecht

'Een straf die de sector overkomt'
Binnen de bankensector zijn er vooral tegenstanders te vinden voor invoering van financieel tuchtrecht. De bedenker van de beroepseed Hans Ludo van Mierlo, moet er zelfs niets van hebben. Het voormalige hoofd Communicatie bij de Rabobank en ING schreef twee boeken over banken en moraal. Tuchtrecht gaat te ver, meent van Mierlo. 'Door er tuchtrecht aan toe te voegen, wordt het een straf die de sector overkomt. Dan wordt goed bankieren hetzelfde als niet slecht bankieren.'

Tuchtrecht voorkomt geen nieuwe crisis

Één ding staat vast: financieel tuchtrecht voorkomt geen nieuwe bankencrisis, zo beklemtoont Du Perron. Ook tuchtrecht kan immers bij vlagen ondermaats functioneren. Want wat kun je verwachten van zelfregulering door een beroepsgroep die dezelfde route lijkt te volgen als de slager die zijn eigen vlees keurt?

(L)