Twee weken geleden schreef FTM over een inval in een pinkstergemeenschap in Nijkerk waar gefraudeerd zou zijn met zorgbudgetten. Zes mannen werden opgepakt, waaronder voorganger Johan Kok die tevens bestuurder was van Stichting Intro (verslaafdenopvang) en Het Jezus Centrum. Volgens Silvan Schoonhoven, journalist van het Leidsch Dagblad en schrijver van het boek ‘God, Geld en Gehoorzaamheid’, is het geen toeval dat de fraudezaak juist bij een Pinkstergemeente plaatsvond.

Waarom is deze inval bij de Pinkstergemeente geen toeval?
“In het christendom wordt vooral soberheid gepredikt, maar binnen een groot deel van de Pinkstergemeente heerst juist een tegengestelde gedachte in de vorm van het voorspoed-evangelie. Materiële voorspoed is dan absoluut geen schande, want als je financieel succesvol bent dan komt dat doordat God jou gezegend heeft. Hoe groter het privévliegtuig, hoe groter de zegen. In de Verenigde Staten tel je als voorganger zonder privéjet niet mee. Benny Hinn is het archetype van een voorganger van het voorspoed-evangelie. Met zijn privéjet vliegt hij de hele wereld over om in stadions mensen te genezen en te bekeren.”

Foto: Benny Hinn met zijn Gulfstream

Dat gebeurt ook in Nederland?
“In Nederland zijn er ook jetset-jongens, maar ze zijn wel gematigder. In mijn boek schrijf ik over Gertjan Agtereek, de voorman van de Grote Opdracht Gemeente in Leiden. Hij heeft bij Cessna geïnformeerd naar een privévliegtuig type Citation. Agtereek at graag in dure restaurant zoals De Beukenhof en vloog businessclass de hele wereld over om mensen te bekeren. Dat kon hij gewoon openlijk doen, want het draait om succesverhalen.”

Waarom financieren volgelingen zo’n lifestyle?
“Rijkdom wordt gezien als een natuurlijke staat van de mensheid, iets waar je recht op hebt. Ik ben een paar keer langs geweest bij de Levend Evangelie Gemeente in Aalsmeer en daar wordt letterlijk gezegd dat iedere euro die je doneert aan God financieel beloond wordt met het 7 en 10-voudige. Wat het geboden ‘rendement’ is, hangt af van wie er op dat moment predikt.  Maar dat je iets terugkrijgt is een wetmatigheid, het is bijna hetzelfde als dat je geld krijgt uit een pinautomaat.”

Een donatie is eigenlijk een belegging?
“Ja. Bij de Beréa kerk, die in heel Nederland zitten, is dat zelfs echt gebeurd. Volgelingen konden geld steken in het beleggingsproduct Kingdom Financial Services, een fonds met betrekking tot overbruggingskredieten in Zuid-Afrika. De Heilige Geest had zijn zegen gegeven dus werd er 10 procent rendement in het vooruitzicht gesteld. Daar is 5 of 6 miljoen euro heengegaan, maar dat is vervolgens fout gegaan.”

Hoe transparant is de Pinkstergemeente?
“De Pinkstergemeente is met 580 miljoen volgelingen wereldwijd één van de belangrijkste religies, maar het is geen centraal geleide organisatie zoals de Katholieke Kerk. Het zijn allemaal eilandjes die vaak heel ad hoc projecten opzetten. Het is daarbij not done om negatief over zaken te spreken. Alles moet positief-denken zijn en inzage in de boeken wordt dan ook niet op prijs gesteld. Door deze factoren kunnen fraudeurs makkelijk tot bloei komen. Het is niet zo dat alle pinkstergemeenten corrupt en intransparant zijn, er zijn mensen die wel hun best doen om het netjes aan te pakken, maar ik denk dat het aantal fraudezaken zeker verder zal toenemen.”

Op de website van het Jezus Centrum Nijkerk was een biografie te lezen over de opgepakte Johan Kok waar publiekelijk wordt verteld over zijn dubieuze verleden, zijn verslavingen en een detentie-periode. Werkt dat statusverhogend?
“Binnen de Pinkstergemeente kun je trots zijn op zo’n verleden. Hij heeft vroeger fraude gepleegd, verslavingen gehad, maar nu is God achter hem gaan staan en is hij heel succesvol. Dat leek ook zo, want hij hielp verslaafden, runde een keukenbladbedrijf (Terra BV, red) en was voorganger van het Jezuscentrum. Zo’n succesverhaal past helemaal in het stramien van de Pinkstergemeente. Maar als het met zijn bedrijf door de kredietcrisis even niet goed gaat dan komt hij daar niet mee weg. Want God staat er immers achter en dan kán het niet fout gaan. Ik kan me voorstellen dat de verleiding dan groot is om de regels te overtreden en te frauderen. Het succesverhaal moet koste wat kost overeind blijven. De druk op een voorganger van een Pinkstergemeente is groot, want falen is geen optie.”

Anders wat?
“Dan leidt dat tot enorm gezichtsverlies voor de voorganger, want binnen de Pinkstergemeente kán een project waar de Heilige Geest achter staat, niet fout gaan. En mocht het wel fout gaat dan stond de Heilige Geest er blijkbaar toch niet achter en ligt het probleem bij de voorganger.”

Als Johan Kok wordt veroordeeld, kan hij dan nog een comeback maken in de Pinkstergemeente?
“Als hij allerlei theologische reden aanvoert dan kan dat zeker. Je moet dan denken aan dat hij is gevallen voor de verleidingen van Satan, maar dat hij nu volledig is gezuiverd. Als hij dat overtuigend doet dan zal het me niet verbazen dat hij onmiddellijk weer terugkeert bij dezelfde Pinkstergemeente.”

dennis@ftm.nl

 Uitzending EenVandaag over de Nederlandse voorganger Gertjan Agtereek

Titel:  God, Geld en Gehoorzaamheid

Auteur: Silvan Schoonhoven

Uitgeverij: Nieuw Amsterdam

ISBN: 978 90 468 1225 9