Waarschuw ons, Google. Voor valse complottheorieën en andere onzin
Demonstranten van de '9/11-truth'-beweging. Foto Wikimedia
Op internet wemelt het van de sites die wetenschappelijke consensus ondermijnen, valse samenzweringstheorieën verspreiden en feiten verdraaien. Zoekmachines en browserproducenten zouden alarm moeten slaan als we hierop stuiten. Tijd voor een bullshit-filter.
Een dergelijk kwaliteitssysteem kan zelfs levens redden, meent Evgeny Morozov. De Stanford-onderzoeker en auteur van The Net Delusion, een boek over de donkere zijde van internetvrijheid, ergert zich vooral aan het grote bereik van de anti-vaccinatiebeweging. Op Slate.com komt hij met een aantal oplossingen voor dit probleem.
De argeloze internetter die wil weten of vaccinaties veilig zijn, leert via Google dat je er autisme van krijgt. Academici, zelfs Nobelprijswinnaars, leggen het qua publiek af tegen sterretjes die zich voor de kar van een obscure actiegroep hebben laten spannen. “Iedereen die zoekt naar antwoorden op vragen als ‘warmt de aarde op?’ of ‘wie veroorzaakte 9/11?’ is slechts een paar klikken verwijderd van dit soort gemeenschappen.”
Censuur is geen optie, vindt Morozov. Maar het kan volgens hem geen kwaad als Google omstreden sites naar beneden drukt in de zoekresultaten. Een publicatie van een hoogleraar hoeft in zijn ogen niet te wedijveren met die van paranoïde geesten.
Cognitieve infiltratie, een idee van Cass Sunstein (chef Informatie van het Witte Huis), wijst hij af. Onderbouwde beweringen van deskundigen en ambtenaren worden volgens Morozov snel weggepoetst op populaire forums van complotdenkers.
Neutraliseer foute actiegroepen, help wetenschappers aan publiek
De internetscepticus is enthousiast over de Dispute Finder van computerfabrikant Intel. Een programma dat in Firefox-browsers beweringen kan accentueren die op veel andere, meer betrouwbare sites worden ontkracht.
“Het is geen leugendetector”, zei Intel-onderzoeker Rob Ennals op een presentatie. “Als je zegt ‘Obama is een reptiel’, dan zal het je laten zien dat CNN het betwist, dat The New York Times het betwist, maar dat Glenn Beck het er misschien mee eens is.” Wijdverspreid is de Dispute Finder, waarvan een bètaversie in 2009 gelanceerd werd, niet. Inmiddels is het zelfs teruggetrokken uit de add-ons-verzameling van Firefox.
Zolang Dispute Finders (twistzoekers) niet standaard in browsers zitten, ziet Morozov meer heil in waarschuwingslabels van Google. Temeer omdat de zoekmachine weet hoe wij zoeken en op welke sites wij dan landen. Dat maakt een efficiëntere interventie mogelijk: het neutraliseert de inspanningen van gevaarlijke actiegroepen en helpt wetenschappers aan een groter publiek.
Complotdenkers zullen dan helemaal doordraaien, beseft Morozov. De beschuldiging dat Google werkt voor de farmaceutische industrie ligt dan op de loer. “Maar zolang dit de groei van marginale bewegingen kan verhinderen is dit het risico waard.”
‘Social Search’ verergert het probleem van valse informatie
Eigenlijk past Google al een soortgelijke techniek toe. Wie in het zoekvenster tikt ‘ik wil dood’ krijgt de boodschap ‘Hulp nodig? In Nederland belt u 0900 1130113′. Een boodschap die boven de lijst met zoekresultaten wordt getoond.
Het is geen advertentie, geen link, maar een interventie van Google zelf: een geste aan Stichting 113Online, de nationale zelfmoordlijn. In meer dan een dozijn landen doet Google hetzelfde. Mensen die in acute, geestelijke nood zitten kunnen hiermee op tijd gered worden en klikken hopelijk niet op een site die suïcidetips geeft. Zou het niet prachtig zijn als bij de uitbraak van een virus, zoals onlangs de Mexicaanse griep, mensen ook direct doorverwezen worden naar een gezaghebbend instituut in plaats van de anti-vaccinatiebeweging?
De kans dat mensen doorgeleid worden naar kwaliteitsbronnen wordt echter alleen maar kleiner, denkt Morozov. De introductie van ‘Google’s Social Search’ is hem daarom een doorn in het oog. Geregistreerde Google-gebruikers worden sinds kort geconfronteerd met zoekresultaten die mede gebaseerd zijn op website-aanbevelingen van bevriende Google-gebruikers.
Prettig als je kennissen bij de pinken zijn, maar gevaarlijk als je je in paranoïde gezelschappen ophoudt. “Het is niet onredelijk om te denken dat ontkenners van de voordelen van vaccinatie bevriend zijn met andere ontkenners. Het vinden van informatie die een visie tegenspreekt wordt dan nog moeilijker.”
Eerder in deze serie:
Zo zet een dictator het internet uit
Anti-vaccinatiebeweging gedijt alleen in gezonde samenleving
Chinees blog van New York Times-columnist gewist
Hollywood-regisseur vertelt over zijn 35-jarig lidmaatschap van Scientology
Julian Assange: geen legitiem gezag zonder geïnformeerde burgers
Wil de Nederlandse Jon Stewart even opstaan? Verzin een redelijke protestleus
VVD: geen internetfilters meer naar dictaturen
Waardevrije wetenschap? Dan ook feitenvrije politiek
Niet doceren, maar indoctrineren. Schoolboeken als politiek instrument
Onderzoek: complotdenker zou het liefst zelf samenzweren
Zestien miljoen milieuwetenschappers
Diederik Stapel en het ik-weet-het-toch-wel-syndroom
9/11 was een PR-stunt. Het begin van een beeldoorlog
Zelfs voor de oerknal was God niet nodig
Gedachte-experiment: zo schiep de mens zijn God
Pro-kernenergie activisten in het geweer tegen negatieve beeldvorming
Wie geen gelijk krijgt, kan altijd nog de wetenschap opheffen
Japan slaat PR nucleaire industrie uit het lood
Megaupload heeft gelazer met de FBI, omdat wij niet meer willen afrekenen
Vandaag DigiD, morgen Schiphol. Digitaal gevaar is operationeel gevaar
Raketten afvuren vanaf kantoor. Drones maken oorlogen minder vuil
Bewijs dat je van me houdt. Geef je wachtwoord
Alles wat je tegen Obama zegt, onthoudt hij. Vrees politici die luisteren
2011, het jaar van de tirades tegen sociale media
Wandelend twitteren, sms’en, whatsappen, mailen. Wil je dood, ofzo?
Internetgeneratie ondermijnt traditionele bedrijfscultuur
Kijkt u naar YouTube? Zwaai dan maar, want YouTube kijkt terug
Facebook breekt gemeenschap uiteen in kwetsbare enkelingen
Telecomwaakhond: smartphone-gebruikers hebben lak aan etiquette
De wereld is ongelukkiger geworden, zeggen Twitter-onderzoekers
Twitter maakt de mens tot emotioneel wrak
Computer versloeg Kasparov met schaken. Volgende uitdaging: chefkok Jamie Oliver
Internet na Anders Breivik. Wie zijn mening uit, moet privacy opgeven
Twitter steekt officiële crisiscommunicatie de loef af
Paus waarschuwt voor vervreemding op sociale media
Twitter bezorgt ons een ontwikkelingsstoornis
Sociale media in 2011 cruciaal voor rampen, revoluties en rellen
