Afbeelding gebaseerd op Manufactured security van kris krüg (licentie: CC BY-SA 2.0)
13 principes tegen brede surveillance
Voordat communicatie via het internet de post en de telefoon ging vervangen, waren er praktische beperkingen aan de manieren waarop de overheden haar burgers in de gaten konden houden. Die tijd is voorbij: de groei van digitale communicatie, de dalende kosten van de opslag en de mogelijkheden om communicatie te doorzoeken hebben er voor gezorgd dat overheden via het internet op grote schaal en tegen lage kosten kunnen surveilleren.
De frequentie waarmee overheden toegang willen tot digitale communicatie stijgt daardoor dramatisch. Om er voor te zorgen dat een overheid haar burgers beschermt tegen inbreuken op grondrechten, met name het recht op privacy, moet surveillance door de overheid daarom altijd voldoen aan strikte voorwaarden.
Een internationale coalitie heeft daarom dertien principes tegen surveillance van digitale communicatie opgesteld. Deze principes zijn van toepassing op alle vormen van surveillance: in verband met handhaving, maar ook voor nationale veiligheid of andere overheidsdoelen. Ze zien zowel op het handelen van de overheid zelf, als op de verplichting van de overheid om er voor te zorgen dat bedrijven geen inbreuk maken op de rechten van burgers. Want natuurlijk zijn ook bedrijven die digitale communicatie aanbieden belangrijke actoren in dit debat.
Wat is surveillance?
‘Communicatiesurveillance’ is een breed begrip. Daaronder valt het monitoren, onderscheppen en verzamelen van informatie, net als het gebruik, de analyse en het bewaren ervan. Een belangrijk uitgangspunt is dat de inhoud van communicatie en de zogenaamde metadata in gelijke mate moeten worden beschermd. Uit metadata, oftewel gegevens over bijvoorbeeld de tijdstippen, duur en locatie van communicatie, kan een profiel van iemands leven worden opgesteld. Die informatie kan nog meer over een persoon vertellen dan de inhoud van communicatie zou kunnen verraden. Ondanks het feit dat metadata zulke gevoelige informatie oplevert wordt dit type communicatie nog onvoldoende beschermd door wetgeving. Ook zijn er te weinig beperkingen aan de manieren waarop metadata kan worden bewaard, geanalyseerd en gedeeld met derde partijen.
Voorop staat dat surveillance altijd een grote impact zal hebben op burgers. Mensen hebben immers het recht om vrij te communiceren zonder inmenging van de overheid. Daarom moet van geval tot geval worden bepaald of surveillance gerechtvaardigd is. De dertien principes vormen een set voorwaarden waaraan surveillancewetgeving kan worden getoetst.
 |
Lees meer: De volledige Engelse tekst van de principes vind je op necessaryandproportionate.org. De Nederlandse samenvatting van de principes en toelichting vind je hieronder. |
Samenvatting van de principes
1. Wettelijke basis (Legality) – elke inperking op het recht van privacy moet bij wet zijn voorzien.
2. Rechtmatigheid (Legitimate Aim) – de wet kan surveillance alleen toestaan, als dit een rechtmatig doel dient en noodzakelijk is in een democratische samenleving.
3. Noodzakelijkheid (Necessity) – de wet vereist dat de overheid vooraf aantoont dat de gekozen vorm van surveillance proportioneel en strikt noodzakelijk is om een rechtmatig doel te bereiken.
4. Toereikendheid (Adequacy) – elke vorm van surveillance verhoudt zich op een redelijke wijze tot het doel wat daarmee wordt gediend.
5. Proportionaliteit (Proportionality) – bij elke beslissing over de inzet van surveillace worden de voordelen daarvan afgewogen tegen de schade die daarin wordt toegebracht aan de rechten van het individu. Daarbij worden de gevoeligheid van de informatie en de ernst van de privacyinbreuk meegenomen.
6. Bevoegde rechterlijke autoriteit (Competent Judicial Authority) – een bevoegde rechterlijke autoriteit die onpartijdig en onafhankelijk oordeelt over het gebruik en de inzet van surveillance.
7. Eerlijk proces (Due process) – de overheid respecteert fundamentele rechten van burgers door te voorzien in duidelijke wettelijke procedures om die rechten te waarborgen. Die procedures zijn kenbaar en worden consequent toegepast.
8. User notificatie (notificatie gebruiker) – individuen die worden onderworpen aan communicatiesurveillance worden hierover geïnformeerd op een manier die hen voldoende informatie en tijd geeft om tegen die beslissing in beroep te gaan.
9. Transparantie (Transparency) – overheden zijn transarant over de inzet en omvang van het gebruik van surveillance technieken en bevoegdheden.
10. Publiek toezicht (Public oversight) – overheden richten onafhankelijke publieke toezichtsmechanismen op die zorgen voor transparantie en verantwoording van communicatiesurveillance.
11. Integriteit van communicatie en systemen (Integrity of communication and systems) – ISPs en leveranciers van hardware en software worden niet door overheden verplicht om in hun systemen surveillance- of monitoringcapaciteit in te bouwen of om gegevens te verzamelen of bewaren voor surveillance doeleinden.
12. Waarborgen ter bevordering van internationale samenwerking (Safeguards for international cooperation) – Als het recht van meer dan één land van toepassing is, dan geldt het recht dat het individu de meeste bescherming biedt.
13. Waarborgen tegen onrechtmatige toegang (Safeguards against illegitimate access) – overheden zorgen dat onrechtmatige surveillance door private partijen bij wet strafbaar is.
Doe mee
Vind je internetvrijheid een van de belangrijkste onderwerpen van de 21ste eeuw? En wil je niets liever dan jouw talenten inzetten voor vrijheid en privacy op het internet? Dan ben je bij Bits of Freedom op je plaats.
|
[…] dat is een flinke eer! De 13 Principles vormen de ruggengraat van een internationale campagne om de massale surveillance van onverdachte burgers te stoppen. Een grote internationale coalitie […]
11. Integriteit van communicatie en systemen (Integrity of communication and systems) – ISPs en leveranciers van hardware en software worden niet door overheden verplicht om in hun systemen surveillance- of monitoringcapaciteit in te bouwen of om gegevens te verzamelen of bewaren voor surveillance doeleinden.
>En als er nu geld wordt geboden, mag het dus wel ?
8. User notificatie (notificatie gebruiker) – individuen die worden onderworpen aan communicatiesurveillance worden hierover geïnformeerd op een manier die hen voldoende informatie en tijd geeft om tegen die beslissing in beroep te gaan.
Dit kan alleen achteraf. Als dit vooraf gebeurt heeft surveillance geen enkele zin.