Direct naar artikelinhoud

Lucht- en satellietfoto's zijn makkelijk te manipuleren

Het is niet met zekerheid te zeggen dat de foto's die de Navo heeft verspreid van Kosovo, ook werkelijk massagraven tonen. De beelden kunnen op zeer eenvoudige wijze zijn gemanipuleerd. Dat zeggen deskundigen op het gebied van lucht- en satellietfoto's.

N. Schaap van het Nationaal lucht- en ruimtevaartlaboratorium meent dat het 'heel erg lastig' is dergelijke beelden als bewijsmateriaal aan te voeren. ,,Ik vind zelf de beelden geloofwaardig, maar ik zou er niet mijn hand voor in het vuur steken. Alles gaat digitaal. Iedereen kan dit soort beelden eenvoudig manipuleren. Dat is niet te zien. En misschien klopt dat deel van de foto waarop massagraven te zien zijn wel, maar het kan ook dat daarnaast iets stond dat de Navo niet heeft willen laten zien. Een gebombardeerd gebouw bijvoorbeeld. Ik zeg niet dat dat zo is, maar het kan wel.''Voor zover Schaap weet, is er niet eerder een geval bekend waarbij achteraf bleek dat satellietbeelden waren gemanipuleerd. Wel hebben dergelijke beelden juist al vaak bewezen dat officiële informatie niet klopte. ,,Tijdens de Golfoorlog bijvoorbeeld, kreeg de pers van de Amerikanen te horen dat een bepaald aantal tanks Koeweit had bezet. Een Amerikaans persbureau heeft toen beelden van dat gebied ingekocht bij een onafhankelijk satellietbedrijf. Journalisten hebben eenvoudigweg de tanks geteld. Toen bleken het er drie keer zo weinig te zijn als de Amerikanen hadden gemeld.''Wie twijfelt aan de juistheid van de beelden van de Navo-satelliet kan die dus vergelijken met beelden van een onafhankelijk, commercieel bureau. Per beeld kost dat zo'n vijf- à zesduizend gulden.W. Loof van de Topografische Dienst in Emmen, die Nederland vanuit de lucht in kaart brengt, sluit ook niet uit dat de Navo-beelden gemanipuleerd zouden kunnen zijn. Loof stelt dat je in elk geval niet op basis van de foto's alléén mag concluderen dat er massagraven bij Pusto Selo zijn. ,,Bij dergelijke beelden is altijd nader onderzoek ter plekke nodig.'' Ook verhalen van vluchtelingen uit het gebied geven volgens hem waardevolle informatie.Ook ongemanipuleerde beelden zijn volgens E. Graver van de Topografische Dienst niet eenvoudig te interpreteren. ,,Wat je op dergelijke beelden denkt te zien, hoeft het nog niet echt te zijn. Je kunt bijna nooit puur op basis van de foto alleen uitspraken doen. Ik dacht bijvoorbeeld een keer dat ik een complete oude nederzetting had gevonden. Later bleek dat een boer gier had uitgereden.''Verkleuringen van grond op luchtfoto's en satellietbeelden zijn meestal wel aanwijzingen 'dat er iets is gebeurd', stelt Loof. De grond in het gebied is dan omgewoeld. Volgens zijn collega Graver lichten verhogingen in het landschap meestal op, terwijl inklinkingen donker gekleurd zijn.Graver noemt het 'niet onwaarschijnlijk' dat de Navo-foto's echt zijn. ,,Het klopt wel, denk ik, al beoordeel ik dat liever aan de hand van een echte foto. Maar je ziet duidelijk de verse aarde die in één keer is omgekeerd. Dat grijze er omheen is de droge ondergrond. Zoals dit eruit ziet, zou het best kunnen dat ze daar met een shovel een mooie rechte lijn hebben getrokken en dat stuk daarna weer hebben dichtgegooid.''